
ประวัติความเป็นมาของไทยพวน
พวน (Phuen Puen) เป็นคำที่เรียกกลุ่มชนที่ตั้งถิ่นฐานอยู่ในแคว้นเชียงขวางหรือบริเวณที่ราบสูง ตรันนิน ในประเทศสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว มีอาณาเขตติดต่อกับญวณได้เชื่อว่าพวนเพราะเชียงขวางมีแม่น้ำสายสำคัญไหลผ่านพื้นที่ ชื่อแม่น้ำพวน ชาวพวนนิยมตั้งถิ่นฐาน สร้างที่ทำกินบริเวณลุ่มแม่น้ำ ด้วยมีอาชีพเกษตรกรรม ทำไร่ ไถนา เมื่ออพยพมาอยู่ประเทศไทยเรียกว่า “ไทยพวน” เชื่อกันว่าอพยพเข้ามาตั้งแต่สมัยพระเจ้ากรุงธนบุรีประมาณพ.ศ 2322 เมื่อพระเจ้ากรุงธนบุรีโปรดเกล้าให้สมเด็จ พระเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึกยกทัพไปตีเมืองเวียงจันทน์และหัวเมืองต่างๆซึ่งมีชื่อเรียกรวมกันว่า หัวพันทั้งห้าทั้งหก ประกอบด้วย เมืองคำม่วน เมืองคำเกิด เมืองเวียงชัย เมืองไพศาลีเมืองชำเหนือและเมืองเชียงขวางได้กวาดต้อนเอาชาวเวียง(ลาวเวียงจันทน์)ลาวพานและลาวโซ่งมาไว้ที่เมืองร้างเพราะถูกพม่ากวาดต้อนราษฎรไปตั้งแต่กรุงศรีอยุธยาเสียแก่พม่าเมื่อพ.ศ 2310 ได้แก่เมือง สระบุรี ลพบุรี นครนายก ฉะเชิงเทรา
พวน (Phuen Puen) เป็นคำที่เรียกกลุ่มชนที่ตั้งถิ่นฐานอยู่ในแคว้นเชียงขวางหรือบริเวณที่ราบสูง ตรันนิน ในประเทศสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว มีอาณาเขตติดต่อกับญวณได้เชื่อว่าพวนเพราะเชียงขวางมีแม่น้ำสายสำคัญไหลผ่านพื้นที่ ชื่อแม่น้ำพวน ชาวพวนนิยมตั้งถิ่นฐาน สร้างที่ทำกินบริเวณลุ่มแม่น้ำ ด้วยมีอาชีพเกษตรกรรม ทำไร่ ไถนา เมื่ออพยพมาอยู่ประเทศไทยเรียกว่า “ไทยพวน” เชื่อกันว่าอพยพเข้ามาตั้งแต่สมัยพระเจ้ากรุงธนบุรีประมาณพ.ศ 2322 เมื่อพระเจ้ากรุงธนบุรีโปรดเกล้าให้สมเด็จ พระเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึกยกทัพไปตีเมืองเวียงจันทน์และหัวเมืองต่างๆซึ่งมีชื่อเรียกรวมกันว่า หัวพันทั้งห้าทั้งหก ประกอบด้วย เมืองคำม่วน เมืองคำเกิด เมืองเวียงชัย เมืองไพศาลีเมืองชำเหนือและเมืองเชียงขวางได้กวาดต้อนเอาชาวเวียง(ลาวเวียงจันทน์)ลาวพานและลาวโซ่งมาไว้ที่เมืองร้างเพราะถูกพม่ากวาดต้อนราษฎรไปตั้งแต่กรุงศรีอยุธยาเสียแก่พม่าเมื่อพ.ศ 2310 ได้แก่เมือง สระบุรี ลพบุรี นครนายก ฉะเชิงเทรา
(ระยะที่ 2) ปี พ.ศ.2335 สมัยพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกเมืองแกงและเมืองพวนแข็งข้อต่อเมืองเวียงจันทร์ เจ้าเมืองเวียงจันทร์จึงได้ยกทัพไปปราบและกวาดต้อนครอบครัวลาวทรงดำ(ลาวโซ่ง)และลาวพวนส่งมากรุงเทพฯ ลาวทรงดำถูกส่งไปอยู่ที่เพชรบุรี ลาวพวนถูกส่งมาที่เมืองเพชรบุรี ลพบุรี นครนายก ฉะเชิงเทรา ราชบุรีและจันทบุรี
(ระยะที่ 3) ปีพ.ศ 2370 เจ้าอนุวงศ์เมืองเวียงจันทน์ก่อกบฏต่อกรุงเทพฯพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 3 โปรดเกล้าให้พระยาราชสุภาวดีเจ้าพระยาบดินทรเดชาเป็นแม่ทัพขึ้นปราบกบฏและได้กวาดต้อนครอบครัวเราควรมาอยู่ที่อำเภอกบินทร์บุรีอำเภอประจันตคามจังหวัดปราจีนบุรีจังหวัดสระแก้วจังหวัดลพบุรีจังหวัดพิจิตรเป็นต้น
สมัยกรุงธนบุรี เมื่อประเทศลาวได้รวมอาณาจักรเดียวกันกับประเทศไทย จนถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์แผ่นดินรัชกาลที่ 3 พลเมืองทางฝั่งซ้ายแม่น้ำโขงรวมทั้ง “พวน” ได้ถูกกวาดต้อนมาอยู่ทางฝั่งขวาแม่น้ำโขงหลายท้องถิ่นเดียวกันและกระจัดกระจายอยู่ตามภาคต่างๆของไทย เช่น ภาคอีสานอยู่ที่อำเภอบ้านผือ ตำบลบ้านเชียง อำเภอหนองหาน จังหวัดอุดรธานี จังหวัดหนองคาย ภาคเหนืออยู่ที่ จังหวัดพิจิตรสุโขทัย ภาคกลางอยู่ที่ จังหวัดพิจิตร ลพบุรี สระบุรี สุพรรณบุรี ฉะเชิงเทรา เป็นต้น
สรุปโดยย่อไทยควรเดิมมีภูมิลำเนาอยู่เมืองเชียงขวาง ชำเหนือชำใต้ สิบสองปันนา สิบสองจุไทยทางเหนือเมืองหลวงพระบางในประเทศสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาวได้อพยพมาอยู่ประเทศไทยตั้งแต่สมัยกรุงธนบุรีถึงรัชกาลที่ 3 การอพยพมาอยู่ในประเทศไทยแบ่งเป็น 5 ครั้งใหญ่ๆด้วยกัน
ครั้งที่ 1 พ.ศ. 2321 สมัยพระเจ้าตากสินมหาราช กรุงธนบุรี
ครั้งที่ 2 พ.ศ.2335 สมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก รัชกาลที่ 1
ครั้งที่ 3 พ.ศ. 2352 สมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยรัชกาลที่ 2
ครั้งที่ 4 พ.ศ. 2370 สมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 3
ครั้งที่ 5 พ.ศ. 2378 สมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 3 และอาศัยอยู่ตามจังหวัดต่างๆดังนี้

ภาคกลาง
- จังหวัดลพบุรี บ้านถนนใหญ่ ถนนแค บ้านโคกกระเทียม อำเภอบ้านหมี่ อำเภอโคกสำโรง
- จังหวัดสิงห์บุรี อำเภอพรหมบุรี บ้านบางน้ำเชี่ยว บ้านโภคา บ้านแป้ง
- จังหวัดสุพรรณบุรี อำเภอบางปลาม้า บ้านลานบ้านเก้าห้อง บ้านมะขามล้ม บ้านวัดโบสถ์
บ้านท่าตลาด บ้านตะลุ่ม
- จังหวัดสระบุรี อำเภอหนองโดน บ้านกลับ บ้านครัว อำเภอดอนพุด
- จังหวัดอุทัยธานี อำเภอทัพทัน อำเภอลานสัก
- จังหวัดกาญจนบุรี อำเภอพนมทวน
- จังหวัดราชบุรี อำเภอเมือง อำเภอบ้านโป่ง


ภาคเหนือ
- จังหวัดแพร่ บ้านทุ่งโฮ่งเหนือ ทุ่งโฮ่งใต้ อำเภอเมือง
- จังหวัดพิษณุโลก บ้านแซ็ก บ้านวังทอง
- จังหวัดอุตรดิตถ์ บ้านปากฝาง บ้านผาจุก อำเภอเมือง
- จังหวัดพิจิตร อำเภอบางบุญนาค อำเภอตะพาบหิน อำเภอทับคล้อ
- จังหวัดเพชรบูรณ์ อำเภอหล่มเก่า อำเภอซับสมอทอด อำเภอชนแดน
- จังหวัดสุโขทัย อำเภอศรีสัชนาลัย บ้านหาดเสี้ยว บ้านหาดสูง บ้านแม่ลาบ อำเภอสวรรคโลก
อำเภอลานหอย
- จังหวัดนครสวรรค์ อำเภอท่าตะโก อำเภอตาคลี อำเภอตากฟ้า
- จังหวัดเชียงรายอำเภอเชียงแสน
- จังหวัดน่าน อำเภอเวียง บ้านหลัลมืนพวน อำเภอท่าวังผา บ้านฝายมูล
ภาคตะวันออก
- จังหวัดนครนายก อำเภอปากพลี มีชาวไทยพวนมากที่สุดในจังหวัด บ้านฝั่งคลอง บ้านหนองตะเคียน
- จังหวัดปราจีนบุรี อำเภอศรีมหาโพธิ อำเภอโคกปีบ บ้านหัวชา บ้านหัวหว้า บ้านหัวนา บ้านหนองเสือ
- จังหวัดฉะเชิงเทรา อำเภอพนมสารคาม อำเภอสนามชัยเขต
- จังหวัดชลบุรี อำเภอภนัสนิคม


ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
- จังหวัดอุดรธานี อำเภอบ้านผือ เขตเทศบาลตำบลบ้านผือ 9 ชุมชน หมู่บ้านตำบลกลางใหญ่
- จังหวัดเลย อำเภอเมือง อำเภอเชียงคาน
- จังหวัดหนองคาย ตำบลบ้านหม้อ อำเภอศรีเชียงใหม่ เภอโพธิ์ตาก
- จังหวัดอุบลราชธานี ตำบลแจระแม อำเภอเมือง